zaBOOKowany: „Dzieje szabli w Polsce” - Włodzimierz Kwaśniewicz [recenzja]

Włodzimierz Kwaśniewicz, znany historyk i muzealnik, dyrektor Lubuskiego Muzeum Wojskowego, publicysta i pisarz jest jednym ze specjalistów, jeśli chodzi o historię dawnej broni i uzbrojenia. „Dzieje szabli w Polsce” to kolejnej wznowienie cieszącej się dużą popularnością książki, która w sposób przystępny i co najważniejsze ciekawy, pozwala zapoznać się z tą niezwykłą bronią białą. Autor stworzył pewnego rodzaju leksykon, który jest idealną pozycją nie tylko dla kolekcjonerów i ludzi obeznanych z tematem, ale dla wszystkich, którzy chcieliby poznać historię szabli na przestrzeni wieków, jej genezę, budowę i rodzaje.

Batorówka, karabela, szabla husarska i wiele innych typów oraz rodzajów, których nie sposób policzyć; broń biała, niezwykle skuteczna i zabójcza, posiadająca bogatą oraz wyjątkową historię, w której pełno jest wielkich wydarzeń, w jakich była używana, zwad i pojedynków między charakternikami oraz postaci historycznych i literackich, które dzierżyły ją w swoich dłoniach. Nie ma chyba osoby, która po przeczytaniu książek Henryka Sienkiewicza czy Jacka Komudy nie chciał poczuć się jak Wołodyjowski albo Jacek Dydyński, wziąć do ręki szabli i ruszyć na wroga zagrażającego państwu, albo bronić swej sprawy w pojedynku. Od kilku stuleci broń ta nieustannie oddziałuje na Polaka dużo bardziej niż jakikolwiek inny oręż. Szabla jednocześnie jest również symbolem niegdysiejszej militarnej potęgi Polski oraz polskości w największym tego słowa znaczeniu, szczególnie w czasach, gdy nasz kraj ciemiężony był przez zaborców; to wreszcie pewnego rodzaju znak przynależności do określonej grupy społecznej, jaką była polska szlachta.

Jak wiadomo kolekcjonowanie broni białej jest zajęciem czasochłonnym, wymagającym dużych nakładów pieniężnych, cierpliwości oraz – co najważniejsze – posiadania obszernej wiedzy potrzebnej do konserwacji, prac renowacyjnych czy po prostu po to, by nie dać sobie wcisnąć taniej podróbki. Wszelka broń biała działa na wyobraźnię kolekcjonera, a posiadanie szabli i to jeszcze w wersji bojowej, jest marzeniem wielu, powodem do dumy i ozdobą każdej kolekcji. Każdy z egzemplarzy kryje za sobą unikalną historię oraz niejednokrotnie człowieka, dla którego była to druga najważniejsza, po honorze, rzecz w jego życiu.

Typów i odmian tego niezwykłego oręża jest mnóstwo, co jest niezaprzeczalnym faktem. Broń tę możemy podzielić ze względu na kraj oraz okres historyczny, w jakim powstała, wytwórcę, zdobnika, czy nawet jej właściciela. Szabla na przestrzeni wieków ewoluowała i przystosowywała się do wciąż zmieniającej się taktyki, sposobów walki oraz potrzeb użytkowników. Trzeba pamiętać, że w posługiwaniu nią nie chodzi tylko o jak najszybsze pokonanie przeciwnika i – mówiąc kolokwialnie – wbicie w niego ostrej części. Umiejętność posługiwania się nią to sztuka sama w sobie. Jednak by sama broń stała się przydatna musi przejść długa drogę, począwszy od stworzenia projektu wszystkich części, zebrania odpowiednich materiałów do wykonania, poprzez wykończenie poszczególnych elementów, połączenie ich i wyważenie, by wreszcie skończyć na ozdobieniu, które niejednokrotnie było niezwykle finezyjne oraz oryginalne. Zwykłe szable posiadały głównie wyryte fragmenty modlitw, sentencje o charakterze religijnym czy patriotycznym, rzadko imię właściciela. Natomiast szable paradne czy stanowiące prezent dla ważnych osobistości były wykonane z wielką precyzją i dbałością o szczegóły oraz elementy zdobień.

Książka podzielona została na trzy główne rozdziały, w każdym z nich autor porusza określony temat. Z wprawą, w sposób zrozumiały i interesujący porusza określone wątki, posiłkując się informacjami z licznych materiałów źródłowych, oraz wykorzystując do zilustrowania swoich słów ogromną liczbę rysunków, które swoją szczegółowością i dopracowaniem robią wrażenie. Nie licząc okładki i 16 stron zdjęć obrazujących szable paradne oraz te należące do sławnych Polaków, wszystkie ilustracje są czarno-białe.

Pierwszy rozdział dotyczy genezy szabli polskiej i jej typologii. Poznajemy rodzaje tego oręża, jakie używane był przez nas od XVI wieku do końca XVII, włączając w to rozróżnienie poszczególne części tej broni. Kolejny rozdział to skupienie się na okresie zaborów, gdy Polacy w głównej mierze korzystali z szabli wytwarzanych przez inne kraje, niejednokrotnie zaborców. By nadać im charakter narodowy wiele z nich ozdabiano dedykacjami, hasłami patriotycznymi czy określonymi elementami. Natomiast w trzecim rozdziale mamy przekrój poprzez szable używane w procesie odzyskiwania niepodległości i dalszych latach trwania państwa polskiego jak dwudziestolecie wojenne, okres II wojny światowej oraz lata powojenne, aż po dziś dzień.

Książkę poleciłbym przede wszystkim kolekcjonerom, zarówno tym doświadczonym, jak i dopiero stawiającym pierwsze kroki, będzie to dla nich świetne kompendium wiedzy o dziejach szabli w Polsce. Z informacji zawartych w książce mogą również skorzystać członkowie grup historycznych biorący udział w rekonstrukcjach różnych bitew, w których broń ta była używana. Zwykłego czytelnika zaintrygować może fascynująca historia, która kryje się za tym orężem. Polecam.

Recenzja ukazała się na portalu: